Permissions
فهرست
مقدمه
در هر سیستم عاملی مفهومی تحت عنوان سطح دسترسی وجود دارد. برای هر کاربر در یک سیستم عامل سطح دسترسی خاصی تعیین می‌شود که مشخص می‌کند یک کاربر می‌تواند به چه فایل هایی چه نوع دسترسی هایی داشته باشد.
برای مثال شما می‌توانید برای دیگر کاربران سیستم عامل تایین کنید که آیا می‌توانند فایل شما بخوانند و یا ویراش کنند و یا حتی فایل اجرایی شما را اجرا کنند یا خیر.
نمایش دسترسی
برای دیدن دسترسی یک فایل یا یک دایرکتوری از ابزار
ls
و سوییچ
l-
استفاده می‌کنیم، این دستور را که در هر دایرکتوری اجرا کنید، فقط محتوای آن
دایرکتوری را خواهید دید، شما می‌توانید برای دیدن دسترسی های دیگر فایل و یا دایرکتوری ها
مسیر آن ها را به عنوان آرگومان به
ls -l
بدهید.
$ ls -l /usr/bin/bash
# -rwxr-xr-x 1 root root 1404744 مارس 19 2021 /usr/bin/bash
خروجی اجرای کامند سه دسترسی متفاوت برای سه مالکیت مختلف را نمایش می‌دهد. به ترتیب از چپ به راست بعد از علامت - سه کاراکتر اول برای مالک فایل سه کاراکتر بعدی برای گروه فایل و سه کاراکتر آخر برای تعیین دسترسی دیگر کاربران است.
نکته: اولین علامت که در این مثال - است، مشخص کننده فایل یا دایرکتوری است. اگر بجای - کاراکتر ی باشد، آن مسیر یک دایرکتوری است.
انواع دسترسی
در لینوکس سه نوع دسترسی مختلف برای یک فایل یا دایرکتوری وجود دارد. هر دسترسی مجوز هایی را برای یک کابر، گروه و یا پردازش/برنامه ها معین می‌کند.
- x, Executable
اگر یک اسکریپت و یا باینری یک برنامه دسترسی اجرایی داشته باشد آن فایل قابل اجرا خواهد بود.
w, Write
دسترسی ویراش این قابلیت را به کاربر و یا پردازش می‌دهد تا بتواند یک فایل را ویرایش کند و یا فایلی به یک دایرکتوری اضافه کند.
- r, Read
این دسترسی کاربر را مجاز می‌کند که محتوای فایل یا دایرکتوری را بتواند بخواند.
- r w x
│ │ │ ╰┈can Execute
│ │ ╰┈can Write
│ ╰┈can Read
╰┈d if directory, - if file
مالکیت دسترسی
فایل و دایرکتوری ها یک مالک (owner) دارند، مالک دسترسی های خودش(owner)، گروه(group) و دیگران(others) را برای یک فایل معین می‌کند.
با اینکار شما دسترسی های متفاوتی برای مالک, گروه و دیگران مشخص می‌کنید.
برای مثال فایل
bar
توسط کاربر
foo
درست شده است، پس مالک این فایل کاربر
foo
است، و به دلیل اینکه هر کاربر عضو گروه خودش است، گروه این فایل هم
گروه
foo
خواهد بود.
شما می‌توانید دسترسی اجرای فایل
bar
را به گروه هم بدهید، تا با اینکار هر کاربری که عضو گروه
شود بتواند فایل را اجرا کند.
و برای اینکه دیگر کاربران سیستم که عضو این گروه نیستند نتوانند فایل را اجرا و یا ویرایش
کنند باید دسترسی های
r, x
را از
other
بگیرید.
# -rwx r-x r-x 1 root root 1404744 مارس 19 2021 /usr/bin/bash
||| ||| |||
||| ||| ||└─┈Other
||| ||| |└─┈Other
||| ||| └─┈Other
||| |||
||| ||└─┈Group
||| |└─┈Group
||| └─┈Group
|||
||└─┈User
|└─┈User
└─┈User
در مثال بالا مالک فایل کاربر root و گروه فایل هم گروه root است.
تغییر دسترسی
برای ویرایش دسترسی از کامند
chown
استفاده می‌کنیم، این کامند از علامت + برای دادن دسترسی و از علامت - برای اخذ دسترسی استفاده می‌کند.
ساختار کامند به این شکل است که اولین آرگومان باید اخذ و یا اضافه کردن یک دسترسی را مشخص کند سپس مسیر فایل یا دایرکتوری را مشخص می‌کنیم.
برای مثال ما به فایل bar دسترسی اجرایی و خواندن می‌دهیم و دسترسی ویرایش را اخذ می‌کنیم.
chmod +xr bar
chmod -w bar
چهار کاراکتر
a, u, g, o
مشخص کننده مالکیت دسترسی است. برای مثلا اگر شما بخواهید یک دسترسی
را برای دیگران معین کنید کافی است کاراکتر
o
را قبل از علامت معین کننده اخذ و اضافه قرار دهید.
chmod o-rwx bar
تغییر دسترسی با اعداد
هر کاراکتر یک عدد مختص خودش دارد. و به تنهایی نماد یک دسترسی است. اما این اعداد با جمع شدن با یکدیگر، ترکیب چند دسترسی را مشخص می‌کنند.
- r, 4
- w, 2
- x, 1
برای دادن دسترسی عدد باید دسترسی هر سه مالک دسترسی را مشخص کنیم. برای مثال به فایل bar فقط دسترسی خواندن را به هر سه مالک می‌دهیم
chmod 444 bar
اما برای مثال اگر بخواهیم به مالک دسترسی اجرایی هم بدهیم باید عدد r را با عدد x جمع کنیم و در اولیل عدد سمت چپ قرار بدهیم
r+x = 4+1 = 5
chmod 544 bar